جلوگیری از بارداری با آی یو دی (IUD) چگونه انجام می‌شود؟
دستگاه آی یو دی یک دستگاه کوچک پلاستیکی به شکل حرف T است که در داخل رحم قرار می‌گیرد و می‌تواند برای چندین سال مانع از بروز بارداری شود. دو نوع دستگاه آی یو دی با عنوان آی یو دی هورمونی و غیر هورمونی وجود دارد که مکانیسم عمل متفاوتی دارند.
تجربه نشان داده است که از هر ۱۰۰ خانمی که از آی یو دی استفاده می‌کنند، کمتر از ۱ نفر ممکن است در یک سال با بارداری ناخواسته مواجه شود. اگرچه آی یو دی ایمن است و بیش از ۹۹ درصد در پیشگیری از بارداری موثر است، اما از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی کند. به‌همین‌دلیل، باید همزمان از کاندوم نیز استفاده کرد. اگر برای پیشگیری از بارداری امکان مصرف قرص‌های ضد بارداری را ندارید، توصیه می‌کنیم که از آی یو دی استفاده کنید. روشی کم‌خطرتر است و طرفداران بیشتری دارد.
ممکن است پیش از مراجعه به پزشک متخصص زنان اصفهان با سوالاتی مانند دستگاه ایودی خوبه؟ انواع مختلف آی یو دی، عوارض و فواید IUD چیست؟ بهترین زمان گذاشتن آی یو دی چیست؟ نحوه جاگذاری آی یو دی به چه شکل است؟ علائم پایین آمدن آی یو دی چیست؟ آی یو دی قیمت آن چیست؟ مواجه شوید. مطالعه این مطلب می‌تواند کمک زیادی به شما در این زمینه کند.
مکانیسم عملکرد انواع آی یو دی
واقعا آی یو دی چیست؟ یا دستگاه IUD چیست؟ و چگونه عمل می‌کند؟ اصولا آی یو دی با هدف دشوار کردن فرآیند رسیدن اسپرم به تخمک قرار داده می‌شود تا مانع از تشکیل تخم شود. آی یو دی‌های هورمونی حاوی هورمون پروژستین، هورمونی شبیه به پروژسترون هستند. این هورمون از چند جهت مانع از بارداری می‌شود. در واقع مخاط دهانه رحم را غلیظ می‌کند تا از ورود اسپرم به رحم جلوگیری کند. در روشی دیگر از حرکت اسپرم جلوگیری می‌کند تا رسیدن به تخمک و بارور کردن آن دشوارتر شود. همچنین پوشش داخلی رحم را نازک می‌کند، بنابراین احتمال لانه‌گزینی و چسبیدن تخم به دیواره رحم کم می‌شود.
آی یو دی‌های غیر هورمونی یا مسی دارای سیم‌پیچی از جنس فلز مس هستند که با انتشار یون‌های مس در رحم محیطی را ایجاد می‌کنند که برای اسپرم نامناسب است. اساساً مس اسپرم را بی‌قدرت می‌کند و مانع از آن می‌شود که بتواند تخمک را بارور کند. از انواع آی یو دی مسی می‌توان به آی یو دی پرگنا و آی یو دی آمریکایی کاپرتی اشاره کرد.
معمولا آی یو دی‌های مسی طول عمر بالاتری از آی یو دی‌های هورمونی دارند. به عنوان مثال، برند پاراگارد بین ۱۰ تا ۱۲ سال می‌تواند برای پیشگیری از بارداری موثر باشد.
عملکرد آی یو دی
در حال حاضر برندهای مختلفی از آی یو دی‌های هورمونی وجود دارد که هر برند حاوی مقدار متفاوتی از هورمون است و بر مدت زمان ماندگاری آن تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، معروف‌ترین و قوی‌ترین نوع آن با عنوان آی یو دی هورمونی میرنا حاوی ۵۲ میلی‌گرم هورمون است که می‌تواند تا ۷ سال مانع از بارداری شود. برندهای دیگری مانند لیلتا، کیلینا و اسکایلا به ترتیب تا ۶، ۵ و ۳ سال قدرت اثرگذاری دارند.
مزایا و معایب استفاده از آی یو دی
بهتر است پیش از استفاده، از عوارض و مزایای آی یو دی آگاه باشید. می‌توانید از کسانی‌که آی یو دی گذاشتن نیز سوال بپرسید. از مزایای قرار دادن این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یکی از موثرترین روش‌های کنترل بارداری است.
- بسته به نوع آن طول عمری بین ۳ تا ۱۲ سال دارد.
- باعث ایجاد تداخل در رابطه جنسی یا زندگی روزمره نمی‌شود.
- ممکن است روشی پرهزینه محسوب شود، اما برای چندین سال موثر است و به طور کلی مقرون‌به‌صرفه است. هزینه آی یو دی در سال ۱۴۰۰ تقریبا معادل ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است.
- روشی برگشت‌پذیر است و در صورت تمایل به باردار شدن، به‌راحتی توسط پزشک قابل برداشت است.
- باعث کاهش طول مدت و عوارض دوره قاعدگی مانند گرفتگی عضلات می‌شود.
از معایب قرار دادن این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در برابر انتقال عفونت‌های مقاربتی (STIs) از بدن محافظت نم‌کنند.
- قرار دادن آی یو دی می‌تواند کمی دردناک باشد.
- اما احتمال بروز برخی از خطرات بعد از قرار دادن آی یو دی وجود دارد.
نحوه گذاشتن آی یو دی
باید آی یو دی در مراکز بهداشت یا مطب پزشک قرار داده شود. پزشک به کمک اسپکولوم سعی می‌کند دیواره‌های واژن را از هم باز کرده و این دستگاه را به‌خوبی درون رحم قرار دهد. در پاسخ به سوال گذاشتن آی یو دی درد دارد؟ می‌توان گفت بله و به‌همین‌دلیل، مصرف مسکن‌های بدون نسخه قبل از عمل می‌تواند به کاهش درد کمک کند. برخی از خانم‌ها در طول عمل گرفتگی و فشار شکمی، حالت تهوع یا سبکی سر نیز دارند. این عوارض جانبی باید ظرف چند ساعت یا روز بعد از بین بروند.
پزشک معمولاً می‌تواند از قبل داروهایی مانند مسکن‌ها، داروهای ضد اضطراب یا دارویی برای نرم کردن دهانه رحم تجویز کند. همچنین می‌توان از بی‌حس‌کننده موضعی یا گاز اکسید نیتروژن در طول عمل برای کاهش درد استفاده کرد.
خطرات و عوارض دستگاه آی یو دی
بروز گرفتگی شکم و کمردرد در چند ساعت اول تا چند روز پس از گذاشتن این دستگاه شایع است. ممکن است با مصرف مسکن، استفاده از پد یا حمام آب گرم شرایط شما تسکین پیدا کند. لکه‌بینی نیز شایع است و باید در عرض ۳ تا ۶ ماه متوقف شود. اما داشتن شرایط خاص زیر می‌تواند احتمال بروز عوارض را افزایش دهد:
- ابتلا به بیماری مقاربتی
- سابقه بیماری التهابی لگن (PID)
- باردار بودن
- ابتلا به سرطان دهانه رحم
- سقط جنین یا زایمان در سه ماهه گذشته
از سایر خطرات احتمالی نصب آی یو دی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت واژن یا رحم: پس از قرار دادن، خطر عفونت کمی وجود دارد. معمولا خطر آی یو دی و عفونت واژن در ۲۰ روز اول در بالاترین میزان است و سپس به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
- خارج شدن دستگاه از رحم: استفاده از فنجان قاعدگی و داشتن سن زیر ۲۰ سال می‌تواند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهد.
- سوراخ شدن دیواره رحم: اگرچه خطر بروز این مشکل در حین جایگذاری دستگاه بسیار کم است اما به احتمال ۱ در ۱۰۰۰ ممکن است رخ دهد.
در پاسخ به سوال نصب این دستگاه چه نقشی در افزایش وزن زنان دارد؟ می‌توان گفت که در مورد آی یو دی هورمونی این احتمال وجود دارد. دقیقا مانند هورمون‌های ضد بارداری که باعث افزایش چربی بدن می‌شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بنابراین ازآنجایی‌که جلوگیری از بارداری با دستگاه آی یو دی ممکن است و روشی کم‌خطر محسوب می‌شود، بهتر است برای روی آن حسابی جداگانه باز کنید. در صورت بروز علائم زیر پس از نصب این دستگاه، حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید:
- احساس می‌کنید که آی یو دی جابه‌جا شده یا در حال بیرون آمدن است.
- بیش از چند روز است که درد و گرفتگی شکمی دارید.
- خونریزی واژینال شدیدتر از حد معمول دارید.
- رابطه جنسی دردناک دارید.
- در حین یا بعد از فعالیت جنسی خونریزی می‌کنید.
- تغییری در ظاهر یا میزان ترشحات واژن خود احساس کرده‌اید.
- تب، لرز یا مشکل تنفسی دارید.
مطالب خواندنی دکتر فهیمه ثابت متخصص زنان اصفهان :
