دیس منوره ثانویه
دیس منوره ثانویه نوعی درد سیکلیک مرتبط با قاعدگی است که در ارتباط با اختلالات زمینه ای لگن رخ می دهد درد معمولا یک تا دو هفته قبل از خونریزی قاعدگی شروع می شود و تا چند روز بعد از قطع خونریزی ادامه می یابد.
علت دیس منوره ثانویه
علت های زمینه ساز عبارتند از:
- اندومتریوز
- آدنومیوز
- عفونت لگنی
- آ یو دی مسی
- کیست های تخمدان
- ناهنجاری های مادرزادی لگن و تنگی سرویکس (دهانه رحم)
شایع ترین علت دیس منوره ثانویه اندومتریوز است و بعد از آن آدنومیوز و آی یو دی مطرح هستند. احتمال جواب دهی دیس منوره ثانویه به مسکن ها و قرص های ضد بارداری خوراکی کمتر است.
اندومتریوز: در زنان مبتلا غدد و استرومای اندومتر در خارج از حفره رحم مثل تخمدانها، روده، دیافراگم و بطور پراکنده در حفره لگن یافت می شوند.
علائم اندومتریوز: دیس منوره شدید و درد سیلیک لگن که حدود 2 هفته قبل از خونریزی قاعدگی شروع می شود و نیز درد در هنگام نزدیکی، کاهش باروری، خونریزی نامنظم، فوریت ادراری، تکرر ادرار و گاه بندرت دفع خون در مدفوع یا ادرار.
تشخیص اندومتریوز: تشخیص بر پایه علایم بیمار بصورت بالینی، سونوگرافی، آزمایش (افزایش CA125 که البته برای آندومتریوز قطعی نیست)، مشاهده مستقیم در حین عمل جراحی با لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی است. ضایعات مشکوک حین جراحی باید نمونه برداری شوند.
درمان دیس منوره ثانویه
درمان طبی:
که اولین خط درمانی قرص های ضد بارداری همراه با مسکن های ضد التهابی یا بدون آنها است. دومین خط درمان طبی شامل دوز بالای پروژسترون ها یا آنالوگ های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRh) است.
آگونیست های GnRh را باید 6 ماه حداقل ادامه داد. عوارض جانبی در اثر کمبود استروژن ایجاد شده و شامل گرگرفتگی، نوسانات خلقی، خشکی واژن، کاهش میل جنسی، دردهای عضلانی و در نهایت اتلاف استخوان است. این عوارض درمان را می توان با مکمل کلسیم و درمان پشتیبان هورمونی کاهش داد.
درمان جراحی:
لاپاراسکوپی و لاپاراتومی در بعضی از بیماران روش های مناسبی هستند و برای درمان درد دیس منوره ثانویه مرتبط با اندومتریوز که به عوامل هورمونی پاسخ نمی دهند می توان این روش ها را مدنظر قرار داد. ضایعات اندومتریوزی باید تحت تخریب یا رزکشن قرار گیرند.
در زنانی که تمایل به حفظ باروری ندارند و دچار دیس منوره ثانویه شدید هستند برداشتن رحم و لوله ها و تخمدانها و خارج کردن ضایعات اندومتریوزی ترجیح داده می شود. برداشتن رحم بدون تخمدانها سبب میزان بالاتری از عود بیماری و میزان 30 درصدی جراحی مجدد می شود.
اندومتریوز رکتوواژینال اغلب از نوع عمقی است عصب گیری بسیار زیادی دارد و با درد سیکلیک شدید لگن و درد هنگام نزدیکی همراه است. رزکشن لاپاراسکوپیک این ضایعات ممکن است از نظر جراحی مشکل ساز باشد. در این موارد هورمون درمانی ممکن است موثر باشد.
آدنومیوز:
وجود استروما و غدد آندومتری در داخل عضله میومتر رحم بصورت نابجا به کرات آدنومیوز، اندومتریوز و فیبروم های رحمی همزمان باهم وجود دارند اگرچه گاهی آدنومیوز در سنین پایین باروری دیده می شود اما سن متوسط زنان علامت دار بالای 40 سالگی است.
علائم آدنومیوز: خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی، دیس منوره و درد هنگام نزدیگی است. علایم اغلب حدود دو هفته قبل از شروع خونریزی قاعدگی آغاز می شوند و تا قطع خونریزی برطرف نمی گردند. رحم معمولا به صورت منتشر بزرگ می شود اما بیشتر مواقع کوچکتر از 14 سانتی متر است و اغلب حالت نرم و حساس دارد تحرک رحم محدود نمی شود و در لوله و تخمدان ها هیچ مشکلی وجود ندارد.
تشخیص آدنومیوز: تشخیص آدنومیوز بالینی و براساس علایم بیمار است تشخیص قطعی آن با نمونه برداری است سونوگرافی لگن یا MRI مفید هستند.
درمان آدنومیوز: به سن بیمار و تمایل وی برای حفظ باروری در آینده بستگی دارد روش قطعی درمان آدنومیوز برداشتن رحم است اما قبل از آن می توان از مسکن های ضد التهابی قرص های ضد بارداری خوراکی، آ یو دی های حاوی لوونرژسترول، مهار قاعدگی با پروژستین های خوراکی و یا آگونیست های GnRh استفاده نمود.
