انواع جراحی‌های زنان دکتر فهیمه ثابت متخصص زنان اصفهان
انواع جراحی‌های زنان اصفهان
میومکتومی
میومکتومی، شامل جراحی خارج کردن فیبرومهای موجود در رحم، بدون نیاز به خارج کردن خود رحم، می‌شود. این عمل می‌تواند از طریق چندین تکنیک انجام‌پذیر است و انتخاب هرکدام از این تکنیک‌ها به موقعیت و اندازه‌ی فیبرومها و نیز مشخصات خود بیمار بستگی دارد. گاهی اوقات برداشتن همه‌ی فیبروئیدها امکان‌پذیر نیست و ممکن است بعد از انجام عمل میومکتومی، فیبروئیدهای جدیدی ظاهر شوند. اگر جراحی میومکتومی تنها عمل جراحی مورد تائید برای درمان فیبروئید در زنانی است که می‌خواهند باروری‌شان را حفظ کنند، اما این روش جراحی می‌تواند منجر به جراحتی شود که تأثیرات منفی روی قدرت باروری در آینده خواهد داشت. در صورت انجام عمل میومکتومی، زایمان فقط با روش سزارین توصیه می‌شود، این به خاطر جلوگیری از باز شدن زخم حاصل از عمل میومکتومی در حین زایمان طبیعی می‌باشد. انواع عمل‌های جراحی میومکتومی عبارت‌اند از:
انواع جراحی‌های زنان
هیسترکتومی
هیسترکتومی، یک عمل جراحی برای برداشتن و خارج کردن رحم است. با انجام این عمل، از بارداری در آینده و علائم خونریزی و فشار ناشی از فیبروئید جلوگیری می‌شود.
دو نوع عمل هیسترکتومی وجود دارد:
- هیسترکتومی کلی شامل برداشتن کل رحم ازجمله سرویکس یا دهانه‌ی رحم (قسمت پایینی رحم) می‌باشد.
- هیسترکتومی بالای رحمی – Supra-cervical hysterectomy – شامل برداشتن بخش بالایی رحم می‌باشد و بخش پایینی رحم که شامل سرویکس یا دهانه‌ی رحم می‌باشد، برداشته نمی‌شود. این نوع جراحی بری زنانی که سابقه‌ی پاپ اسمیر غیرعادی یا نوع خاصی از درد لگن هستند، مناسب نیست. بیش از 5 تا 10 درصد از زنان ممکن است بعدازاین عمل جراحی، همچنان خونریزی دوره‌ای مزمن، مانند عادت ماهانه، داشته باشند. قبلاً تصور براین بود که هیسترکتومی بالای رحمی می‌تواند عملکرد جنسی را بهتر از عمل هیسترکتومی کامل حفظ کند، اما تحقیقات انجام‌گرفته این تئوری را ثابت نمی‌کنند. مزایای انجام عمل هیسترکتومی بالای رحمی شامل سریع‌تر بودن فرآیند جراحی و دوره‌ی نقاهت و بهبود کوتاه‌مدت می‌باشند.
لاپاراسکوپی تشخیصی
در این روش جراحی، فرد در اتاق عمل و تحت بیهوشی کامل (عمومی) تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. در این عمل، گاز دی‌اکسید کربن از طریق یک برش کوچک (نیم اینچ یا کمتر) در ناف به داخل شکم وارد می‌شود تا فضایی را ایجاد کند تا متخصص زنان و زایمان بتواند اندام‌های داخلی را ببیند. این عمل با قرار دادن یک تلسکوپ کوچک (لاپاراسکوپ)(لینک به مقاله جراحی لاپاراسکوپی رحم و تخمدان چیست؟) از طریق این برش کوچک و در حباب‌های گاز انجام می‌گیرد.
سپس متخصص زنان و زایمان خود می‌تواند داخل بدن را ببیند و بررسی کند و دید خوبی از همه‌چیز در آنجا داشته باشد، خصوصاً همه‌ی اندام‌های تناسلی ازجمله رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ. این عمل جراحی، اگر با تکنیک مناسبی انجام بگیرد، در زنانی که اضافه‌وزن بیش‌ازحد دارند یا قاعدگی نامنظم یا جراحی زنانه‌ای از قبل داشته‌اند می‌تواند بی‌خطر باشد.
وقتی بخش تشخیصی این عمل انجام شد و مشکلی یافت شد که به عمل جراحی نیاز داشته باشد، سپس از ابزارهای کوچک دیگری (به قطر یک‌چهارم اینچ) استفاده می‌شود و آن را از طریق یک یا چند برش کوچک در محل‌های دیگر در دیواره‌ی شکم بین ناف و ناحیه‌ی لگنی وارد می‌کنند.
انواع جراحی‌های زنان
میکرولاپراسکوپی برای موقعیت‌یابی درد
یافتن علت بروز درد در ناحیه‌ی لگن گاهی می‌تواند دشوار باشد. این امر خصوصاً در بیماری‌ها و مشکلات زنان صدق می‌کند، زیرا همه‌ی شرایط و مشکلاتی که می‌توانند موجب بروز درد در برخی زنان شوند، باعث ایجاد درد در همه‌ی زنان نمی‌شوند. این امر برای آندومتریوز (آماس درونی رحم)، بافت لگنی جراحت‌دیده، فیبروئید یا فیبروم و مشکلات زنانه‌ی دیگر صادق است. وقتی عمل لاپاراسکوپی به صورتی انجام می‌گیرد که بیمار کاملاً به خواب رفته است، گاهی به‌سختی می‌توان مطمئن بود که بافت آسیب معیوب دیده‌شده (مانند آندومتریوز) واقعاً باعث بروز درد می‌شود. در برخی شرایط، موقعیت‌یابی (نقشه‌کشی) درد می‌تواند کمک‌کننده باشد.
برداشتن اندومتریوزها با روش لاپاراسکوپی
هرگاه که کوچک‌ترین نشانه‌ای وجود داشته باشد که بیماری به عمیق‌ترین لایه‌های سطحی بافت لگنی رسیده است، نتایج بهتر هنگامی حاصل می‌شوند که آندومتریوز قطع می‌شود، نه سوزانده یا با لیزر از بین برده شوند.
برداشتن کیست‌های تخمدانی با روش لاپراسکوپی
کیست‌های تخمدانی با قطری بزرگ‌تر از 10 سانتی‌متر به‌طور عادی با روش لاپاراسکوپی خارج می‌شوند. در برخی موارد که در آن آزمایش دقیق پیش از عمل نشان داده است که خطر وجود یک سرطان بسیار پایین می‌باشد، حتی می‌توان کیست‌های خیلی بزرگ‌تر را با روش لاپاراسکوپی خارج کرد. وقتی‌که کیست از طریق برسی کوچک در ناف، از بافت سالم تخمدان جدا و خارج می‌شود، آن را در یک کیسه‌ی پلاستیکی قرار می‌دهند.
برداشتن چسبندگی‌ها (بافت‌های زخمی) از طریق لاپاراسکوپی
وقتی‌که در طی معاینات و ارزیابی دقیق معلوم گردد که وجود چسبندگی‌هایی ممکن است نقشی در درد زیر شکم یا درد لگنی داشته باشد، گاهی اوقات برای کاهش مقدار چسبندگی‌های موجود از جراحی لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. وقتی درجهی چسبندگی‌ها خفیف یا متوسط باشد، این نوع از جراحی در اکثر اوقات کمک‌کننده خواهد بود.
وقتی چسبندگی‌ها بسیار شدید باشند، رسیدن به نتایجی طولانی‌مدت اغلب ناامیدکننده خواهد بود. مزایای حاصل از این جراحی فرصتی را برای رسیدگی بیشتر و مؤثرتر به مشکلات درد و ناراحتی در بخش‌های دیگر ازجمله اختلالات عضلانی، مشکلات روده‌ای، افت شرایط سلامتی، اضافه‌وزن و افسردگی فراهم خواهند آورد.
انواع جراحی‌های زنان
برداشتن لوله و تخمدان
وقتی یک تخمدان آن‌قدر درگیر بیماری شده باشید که دیگر راهی برای نجات آن نباشد، تقریباً در اکثر موارد آن را با استفاده از تکنیک‌های لاپراسکوپی خارج می‌کنند. در برخی موارد، لازم است قبل از برداشتن تخمدان، چسبندگی‌های بین روده و تخمدان جدا شوند.
میومکتومی به روش لاپاراسکوپی (برداشتن فیبرومهای رحمی)
برخی فیبرومها را می‌توان با روش لاپاراسکوپی خارج کرد. در عمل لاپاراسکوپی، دوره‌ی ترمیم برش‌های ایجادشده در رحم برای برداشتن فیبرومها، درست مانند برش‌های انجام‌شده از طریق عمل جراحی لاپاروتومی باز (برش‌های بزرگ) به‌خوبی پیش می‌رود.
میومکتومی لاپاراسکوپی، یک عمل میومکتومی است که با کم تهاجمی‌ترین تکنیک‌ها و با استفاده از ابزاری تلسکوپ مانند (لاپاراسکوپ) برای دیدن داخل شکم انجام می‌گیرد.
میومکتومی به روش لاپراسکوپی به کمک ابزارهای رباتیک، نوعی میومکتومی به روش لاپاراسکوپی است که با استفاده از تکنیک‌های جراحی رباتیک و سیستم جراحی داوینچی (Da Vinci) انجام می‌گیرد. تجربه و مهارت جراح خیلی مهم‌تر از استفاده از ربات به‌عنوان ابزاری جراحی خواهد بود.
همان‌طور که در همه‌ی عمل‌های جراحی وجود دارد، مشکلات ناشی از میومکتومی، ازجمله خونریزی، عفونت یا صدمه به اندام‌های مجاور ممکن است رخ دهد. حدود 1 الی 8 درصد احتمال اینکه یک عمل میومکتومی به روش لاپاراسکوپی به یک میومکتومی شکمی تبدیل شود، وجود دارد. در طی عمل میومکتومی، خیلی کم پیش می‌آید (کمتر از 1 درصد) که جراح ناچار به انجام عمل هیسترکتومی برنامه رزی نشده گردد، به‌طور مثال اگر رحم بیش‌ازحد خونریزی داشته باشد. در بیش از یک‌سوم عمل‌های میومکتومی، ممکن است فیبرومها مجدداً عود کنند. در 3 تا 6 ماه اول بعد از جراحی، بارداری توصیه نمی‌شود.
انواع جراحی‌های زنان
هیسترکتومی کامل از طریق لاپاراسکوپی (خارج کردن رحم و سرویکس)
هیستروکتومی کامل به روش لاپاراسکوپی شامل برداشتن کل رحم می‌شود که در آن از کم تهاجم‌ترین تکنیک‌ها و ابزار تلسکوپ مانند باریکی (لاپاراسکوپ) برای دیدن داخل شکم استفاده می‌شود. در این جراحی، در صورت بزرگ بودن رحم، آن را با استفاده از یک مورسلاتور (morcellator به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شود. وقتی رحم برداشته می‌شود، لبه‌های داخلی واژن را با بخیه به یکدیگر می‌رسانند که این کار نیز با استفاده از روش لاپاروسکوپی انجام می‌گیرد.
هیسترکتومی بالای رحمی با روش لاپاراسکوپی (برداشتن رحم با حفظ سرویکس)
در 10 سال گذشته، متخصصان زنان و زایمان بیشتری از گزینه‌ی حفظ سرویکس در عمل هیسترکتومی برای بیمارانشان استفاده کرده‌اند. تنها دلیل برداشتن سرویکس، جلوگیری از سرطان در سرویکس یا دهانه‌ی رحم می‌باشد. اگر بیمار درخطر بسیار کمی برای ابتلا به این بیماری باشد، می‌توان سرویکس را در جای خود نگه داشت تا وقتی‌که بیمار آزمایش‌های پاپ اسمیر را به‌طور منظم انجام دهد.
برخی پزشکان بر این نظرند که باقی گذاشتن سرویکس می‌تواند به حفظ عملکرد جنسی بیمار یا اجتناب از مشکلاتی در استحکام اندام‌های لگنی (نشت ادرار از مثانه و افتادگی مثانه) کمک کند. اگرچه مطالعات دقیقی که در این زمینه صورت گرفته است، ثابت کرده‌اند که این فرضیه‌ها به نظر قابل‌قبول نیستند. اگر دلیل پزشکی خوبی برای برداشتن سرویکس وجود نداشته باشد، بیمار قطعاً این اختیار را دارد که در صورت تمایل آن را نگه دارد، اما موجود نبودن شواهد کافی برای اثبات این موضوع، یک تفاوت بالینی را به وجود می‌آورد. اگر فردی سابقه‌ی آزمایش پاپ اسمیر غیرعادی یا آندومتریوز داشته باشد، حفظ کردن سرویکس در طی عمل، کلاً ایده‌ی خوبی نیست.
جراحی تعلیق رحم با روش لاپراسکوپی
در حدود 15 تا 20 درصد از زنان، قسمت بالایی رحم، به‌جای آنکه به جلو و به‌طرف مثانه باشد، به سمت عقب و به سمت استخوان کمری برگردانده شده است. به این وضعیت، برگشتگی یا “واژگونی” رحم می‌گویند. در برخی افراد، این وضعیت رحم می‌تواند باعث بروز درد شود، خصوصاً درد در هنگام نزدیکی. با عمل جراحی تعلیق رحم با روش لاپاراسکوپی می‌توان این مشکل را با میزان موفقیت بالایی (بالای 90 درصد) برطرف کرد.
جراحی هیستروسکوپی (خارج کردن پولیپ یا فیبرومها از داخل رحم)
وقتی مشکلات یا زائده‌هایی مانند پولیپ‌ها یا فیبرومهای کوچکی در داخل رحم رشد کنند، فرد دچار خونریزی شدید و غیرعادی خواهد شد. در بسیاری از موارد این زائده‌ها را می‌توان با قرار دادن ابزاری بنام هیستروسکوپ (لینک به مقاله هیستروسکوپ) از راه سرویکس یا دهانه رحم خارج کرد که با استفاده از این ابزار داخل رحم را معاینه و سپس با ابزارهای مختلف دیگری، فیبروم یا پولیپ را تقریباً در همان زمان خارج می‌کنند. این عمل بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد و معمولاً بیمار می‌تواند همان روز به خانه برود.
انواع جراحی‌های زنان
جراحی تقویت مثانه با روش لاپاراسکوپی
جراحی‌های مختلف بسیاری برای درمان ” بی‌اختیاری ادرار” یا ” نشت ادرار در هنگام سرفه کردن، خندیدن یا هر فعالیت بدنی” طراحی‌شده‌اند. این مشکل معمولاً بعد از زایمان به وجود می‌آید و با بالا رفتن سن، سیگار کشیدن، چاقی و عواملی دیگر شدت می‌گیرد. این جراحی‌ها برای بهبود و تقویت خود مثانه و برای مکانیسم عملکرد دریچه در گردنه‌ی مثانه انجام می‌گیرند. در برخی شرایط، می‌تواند از روش لاپاراسکوپی برای درمان این مشکلات استفاده کرد، معمولاً وقتی روش‌های جراحی دیگری باید به همراه آن‌ها انجام بگیرد، مانند برداشتن رحم و یا تخمدان. در شرایطی که تنها ترمیم مثانه موردنیاز است، عمل‌های جراحی بازی که معمولاً به برش کوچکی نیاز دارند، ازنظر مشکلات و ناراحتی‌های بعد از عمل باهم شباهت دارند.
تخریب آندومتر یا اندومتریال ابلیشن (برای خونریزی‌های پریودی شدید)
در حال حاضر حدود 8 روش مختلف مورد تائید برای اعمال کردن مقدار انرژی و فشار به دیواره و آستری رحم (اندومتریوم) وجود دارد، این روش‌ها برای کاهش مقدار جریان خونریزی قاعدگی برای شخصی که پریودی منظم، اما بسیار شدید دارد، به‌کاربرده می‌شوند. اگر خونریزی‌های نامنظم، بخش آزاردهنده‌ی این مشکل باشد، پس تکنیک‌های تخریب (فرسایشی) آندومتر چندان مناسب نخواهند بود. همه‌ی این تکنیک‌ها را می‌توان به‌صورت عمل سرپایی و برخی از آن‌ها را در محیط بیمارستانی انجام داد.
هیسترکتومی واژینال
وقتی سرویکس یا دهانه‌ی رحم و رحم با روش جراحی و از راه واژن خارج شوند، این عمل را هیسترکتومی واژینال می‌گویند. این روش برای بیش از 50 سال، در زمینه‌ی بیماری‌های زنان و زایمان روشی استاندارد بوده است. در دهه‌ی 1970، این روش معمولاً به‌عنوان عمل جراحی نازا سازی (نازا کننده) انجام می شد، ازاین‌رو بسیاری از متخصصین زنان و زایمان دوره‌دیده در آن زمان، تجربه‌ی فراوانی را در انجام این عمل کسب کرده بودند. با کاهش یافتن موارد انجام عمل هیسترکتومی و طراحی و پیشرفت روش‌های جدید دیگر، متخصصان زنان و زایمان جدید دوره‌دیده، تجربه‌ی کمتری در انجام این عمل داشته‌اند.
وقتی انجام عمل جراحی هیسترکتومی واژینال امکان‌پذیر باشد، در حینی که جراح به هردوی این تکنیک‌ها واقف باشد، روش لاپاراسکوپی مزایای کمی خواهد داشت. اگرچه، موقعیت‌هایی وجود دارند که خطر هیسترکتومی واژینال را افزایش می‌دهند: جراحی‌های سزارین متعدد در گذشته، جراحی عمده‌ی شکمی دیگر، عفونت‌های لگنی و اندام تناسلی در گذشته، آندومتریوز، چاقی، کانال استخوان لگنی کوچک و غیره. مدت بستری بعدازاین عمل معمولاً یک‌شب و مدت‌زمان دوره‌ی نقاهت و بهبودی بعد از عمل تقریباً 2 تا 3 هفته می‌باشد. در اکثر موارد، اگر بیماری تاکنون یک نوزاد کاملی را با روشی طبیعی نزاییده باشد، هیسترکتومی ز طریق مسیر لاپاراسکوپی آسان‌تر انجام خواهد شد. شواهدی کافی برای این امر وجود دارند که در یک هیسترکتومی لاپاراسکوپی، خون کمتری نسبت به جراحی واژینال از دست می‌رود.
لاپاراسکوپی برداشتن فیبرومهای رحمی به کمک ابزارهای رباتیک
مانند عمل میومکتومی معمولی به روش لاپراسکوپی، 4 یا 5 برش کوچک ایجاد می‌شود و ابزارهایی در قسمت پایینی شکم از طریق این ورودی‌ها وارد می‌شوند. سیستم رباتیک، حرکات دست جراح در خارج از بدن بیمار را به حرکات جراحی دقیقی در شکم تبدیل و منتقل می‌کند. برخی گمان می‌کنند که این قابلیت‌های ابزاری برای عمل لاپاراسکوپی با مزایایی همراه است. اگرچه، شایان‌ذکر است که درحالی‌که با توجه به نتایج مشاهده‌شده در بیمار، تفاوتی میان لاپاراسکوپی و لاپراتومی وجود دارد، لاپاراسکوپی روباتیک و معمولی، مزایای مشابهی را فراهم می‌آورند. تجربه و مهارت جراح خیلی مهم‌تر از استفاده کردن یا نکردن ابزارهای رباتیک در جراح می‌باشد.
میومکتومی شکمی
میومکتومی شکمی (زیر شکم) با استفاده از یک برش افقی (در ناحیه‌ی بیکینی) یا عمودی در دیواره‌ی ناحیه‌ی پایین شکم انجام می‌شود. این نوع عمل جراحی را لاپاراتومی می‌نامند و به جراح این اجازه را می‌دهد تا دسترسی مستقیمی به رحم داشته باشد. در این عمل از ابزارها و تکنیک‌های جراحی معمولی و سنتی استفاده می‌شود. اکثر بیماران تحت بیهوشی کامل قرار می‌گیرند و معمولاً برای دو شب در بیمارستان بستری می‌شوند. بهبودی کامل از این عمل بین 4 تا 6 هفته به طول می‌انجامد. گاهی اوقات در بیمارانی که بسیار لاغر هستند، می‌توان عمل جراحی مینی لاپاراتومی (برشی به طول حدوداً 5 سانتی‌متر) را بدون ایجاد جای بخیه‌ی قابل‌توجه ای انجام داد.
میومکتومی هیستروسکوپیک
میومکتومی هیستروسکوپیک، نوع متفاوتی از میومکتومی می‌باشد که شامل برداشتن فیبروئید ساب موکوزال از داخل دیواره‌ی رحم می‌شود. برای انجام این عمل در داخل رحم، برای دیدن داخل حفره‌ی رحمی، یک ابزار باریک و تلسکوپ مانندی (هیستروسکوپ) وارد دهانه‌ی رحم می‌شود. انجام عمل میومکتومی هیستروسکوپیک تنها برای فیبروئیدهای کوچک‌تر (کوچک‌تر از 5 سانتی‌متر) امکان‌پذیر است و تنها اگر حداقل نیمی از فیبروئید در حفره‌ی رحمی بیرون زده باشد. اغلب اوقات برای اطمینان از اینکه نه فیبروئید و نه عمل جراحی در کل دیواره‌ی رحم پیشروی نداشته باشد، در حین انجام هیستروسکوپی یک عمل لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد. این نوع میومکتومی در اتاق عمل و تحت بیهوشی انجام می‌گیرد و معمولاً یک عمل سرپایی محسوب می‌شود. اکثر بیماران می‌توانند 48 ساعت بعدازاین عمل به کارهای روزانه‌ی خود بازگردند. مشکلات احتمالی ناشی از هیستروسکوپی عبارت‌اند از: سوراخ شدگی رحم، ازدیاد مایعات (از طریق جذب در رحم)، خونریزی و تشکیل جای زخم در داخل رحم. بهتر از اقدام برای بارداری تا 60 الی 90 روز به تأخیر انداخته شود.
هیسترکتومی شکمی
هیسترکتومی شکمی، شامل برداشتن رحم از طریق یک برش افقی یا عمودی در دیواره‌های ناحیه‌ی زیر شکم، با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های معمول و سنتی جراحی می‌باشد. اکثر بیماران تحت بیهوشی کامل قرار می‌گیرند و برای 1 یا 2 شب در بیمارستان بستری می‌شوند. بهبودی کامل از این عمل لکا 4 تا 6 هفته طول می‌کشد که در این حین باید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کرد. همچنین باید به مدت یک تا دو هفته از رانندگی و به مدت 6 هفته از رابطه‌ی جنسی خودداری کرد.
هیسترکتومی لاپاراسکوپیک به کمک ربات
هیسترکتومی لاپاراسکوپیک به کمک ربات، شامل برداشتن رحم با استفاده از سیستم جراحی رباتیک داوینچی (Da Vinci Surgical System) برای انجام هیسترکتومی لاپاراسکوپیک می‌باشد؛ مانند عمل جراحی هیسترکتومی لاپاراسکوپیک معمول و سنتی، در این روش رباتیک، 4 یا 5 برش ایجاد می‌شود و ابزارهایی در قسمت پایین شکم از راه این ورودی‌ها وارد می‌شود. سیستم رباتیک، حرکات دست جراح در خارج از بدن بیمار را به حرکات جراحی دقیقی در شکم تبدیل و منتقل می‌کند. معمولاً بیمار را برای یک‌شب در بیمارستان بستری می‌کنند و مدت‌زمان بهبودی از این جراحی تقریباً 2 الی 3 هفته می‌باشد.
